jueves, 15 de diciembre de 2016

Campo de concentración d'Arnao

    As fotos d'esta entrada son as poucas que podemos atopar publicadas relacionadas col campo de concentración d'Arnao: tres d'elas tán publicadas nel libro de José Manuel Castiello titulao Los Castiello. La lucha por la libertad y outra foi publicada hai pouco nel blog castropol.blogia.com por Ovidio Vilá Pernas. Tamén incorporo ún detalle d'úa minuta cartográfica del catastro del ano 1942 que publica el Instituto Xeográfico Nacional y unde se pode ver cómo figura el campo cos barracóis.

   Condo eu era neno, a finales dos oitenta ou principios dos noventa, inda quedaban á vista os restos das qu'imaxino que foran dúas garitas de vixilancia del campo, ademáis del edificio qu'agora fai de sede del Club de Tiro. 

1.- Pilar y José Manuel Castiello nel Campo de concentración d'Arnao, Castiello Carriles, J.M., Los Castiello. La lucha por la libertad,  Ediciones Trabe SL, Uviéu, 2001
José Manuel Castiello describe nel sou libro el campo, tendo en conta a descripción del campo que fai, y xuntándola con outras fontes existentes (www.arama.org), podemos ter úa idea aproximada de cómo era el campo: á dereta da entrada del mesmo había un barracón de madera destinao a os guardas y outro á esquerda (d'obra) que contía as oficinas y a residencia dos mandos. Seguindo pra dentro aparecían en linia un barracón pra homes, úa caseta unde repartían el correo, outro barracón destinao a intendencia y por último el das muyeres. Esos barracóis habían albergar cada ún a 300 personas en liteiras d'a tres y medían 32 metros de largo por 10,5 d'ancho. Na dereta dos barracóis, noutro edificio d'obra, taban as cocías, seguidas da enfermeria (en edificio de madera), con úa chabola al lao unde cocinaban pra os enfermos. Nin que dicir ten que todo el campo taba arrodíao por alambre d'espín.

     Era un campo pra prisioneiros republicanos que fixo el bando franquista, tuvo aberto hasta el mes de xuyín de 1943 porque, anque fora clausurao como campo de prisioneiros con orde del día 5 de septembre de 1939, seguíu funcionando como campo pra presos gubernativos xa baxo el mando da Dirección Xeneral de Prisióis (http://mas.lne.es/javier-fernandez/arnao-memoria-del-horror.html).
2.-Os ermaos Castiello nel Campo de concentración d'Arnao, Castiello Carriles, J.M., Los Castiello. La lucha por la libertad,  Ediciones Trabe SL, Uviéu, 2001
    Respecto á fecha d'apertura, os datos nun son mui fiables porque varían: por un lao, algúa fonte indica que el campo fixose nel ano 1938 (www.arama.org); sin embargo, xa hai mortos nel campo nel Rexistro Civil de Castripol del ano 1937 (www.asturiasrepublicana.com), fecha que coincide con diversos testimonios que se poden atopar. Tendo en conta ademáis qu'a caída da zona republicana ocurre en outubre de 1937, todo parece indicar que xa taba aberto nesa fecha.

    El campo empezóu como campo de prisioneiros, peró pasóu a ser campo de trabayo  construindo os presos as pistas da zona d'Arnao y Viyadún.

    Nel Rexistro Civil de Castripol tán anotadas sete mortes, anque case seguro qu'houbo algúa máis tendo en conta as condicióis de vida dos prisioneiros, entre os qu'había abondas muyeres y algún neno, así como ben xente mayor, con úa salú qu'aguantaba a duras penas os días d'inverno nel campo (J. M.Castiello da conta d'un morto por "falta d'atención"). Entre os prisioneiros había familiares de "fugaos" que taban nel monte y qu'usaban pra presionalos y que s'entregasen, este foi el caso dos Castiello.




3.- Documento de libertá de José Manuel Castiello, Castiello Carriles, J.M., Los Castiello. La lucha por la libertad,  Ediciones Trabe SL, Uviéu, 2001

4.- Barracón del Campo de concentración d'Arnao, castropol.blogia.com, entrada del 2 de novembre de 2016. Fotografía facilitada por Elisa Castro.
5.- Minuta cartográfica catastral. 1942. Instituto Xeográfico Nacional

jueves, 20 de octubre de 2016

Úa proposta de defensa da Ría del ano 1869.

1.-Nicolás Valdés, Ría de Rivadeo, Memoria descriptivo-militar de la provincia de Asturias y anteproyecto de la defensa de su costa, Madrid, 1869
 A dixitalización dos archivos levóu por un lao á democratización del sou estudio abríndolos a todos aquelos que tein interés por elos y, por outro, a úa busca máis estensa que deixa atopar documentos inéditos ou pouco conocidos pol publico máis interesao (cuatro oyos ven máis que dous).

    El plano qu'acompaña esta entrada é un dos máis guapos que víramos hasta agora da Ría del Eo y tamén ún dos máis desconocidos, polo menos pral que suscribe y anque ún teña afición polas cousas da Ría, incluindo a súa cartográfia. Nun figura na colección de planos y cartas marinas publicadas hai poucos anos en Ribadeo nin nas principales coleccióis de cartografía esistentes na rede. 

Se é conocido ou non, a verdá é qu'é el de menos y eu vou tratalo como se nun lo fose prá mayoría. El plano forma parte da Memoria descriptivo-militar de la provincia de Asturias y anteproyecto de la defensa de su costa que fixo Nicolas Valdés y Fernández, coronel d'inxenieiros del Exército. Trátase d'un manuscrito fechao en Madrid en xuyín de 1869. Formóu parte da colección da Biblioteca d'Inxenieiros pro hoi ta depositao na Biblioteca Central Militar. El texto é úa memoria descriptiva das costas asturianas y das suas necesidades defensivas.

   El primeiro qu'hai que destacar é qu'el nome que ye dan al plano é el de Ría de Rivadeo, pro que nel testo da descripción fala tamén de Ría del Eo (outra vez esa coesistencia topónimica dos dous nomes da que xa temos falao).

     El informe formánlo cuatro partes: úa descripción da costa y dos sous portos máis principales; úa proposta de medidas defensivas; úa valoración económica del coste das medidas y, pr'acabar,os planos d'esos portos y da costa asturiana en xeneral.

    Como este blog trata máis que nada d'imaxes, hemos falar primeiro del Plano. Nél figuran os sitos pra poñer as baterías de cañóis que se propoñía faer prá defensa da Ría: tres nel lao asturiano y dúas nel galego. Tamén se pode observar a rede de camíos das Figueiras d'aquela época, os canales da Ría (que marca 3 ou 3,5 metros nel canal das Figueiras na vazamar) y as arribadas que forman as ribeiras da Ría. Ta pintao con acuarela, lo que ye dá un valor pictórico adicional.

    El testo da descripción é tan interesante como el plano, polo que lo reproducimos a continuación. Pode observarse qu'os problemas cos tesóis d'arena xa esistían naquelos tempos (el que máis esmole al autor é el tesón del Boi). A visión del coronel era a de faer da Ría un fondiadeiro prá Armada de primeiro nivel convertindo os esteleiros da Lieira nun arsenal.

     Respecto ás defensas planiadas, propón 5 baterías con un total de 44 cañóis máis un monitor en Ribadeo (el monitor era un barco de guerra fluvial).

     El coste total das baterías había ser de 264.000 escudos máis el coste del monitor.

     Nada miyor que ler el testo da descripción y das defensas propostas pr'afondar na cuestión:


Páxinas 112-124

Castropol (Barres y Figueras)

    Ultimas poblaciones de Asturias y villa, Castropol, con ayuntamiento y cabeza de partido judicial con aduana de 4ª clase y ayudantía de marina, situada en una altura a la derecha y sobre la ria de Rivadeo, hallándose las casas agrupadas de 2 y 3 pisos, calles limpias y mal alineadas, con algunas plazas irregulares. El consistorio es un buen edificio modernamente reedificado y dispuesto a servir para el Ayuntamiento, juzgado y cárcel. Hay escuela de 1ªs letras, una buena parroquia con 3 naves, reloj y torre elevada y graciosa. Dos ermitas, una fuente publica con buenas y abundantes aguas, un paseo pintoresco en lo más elevado de la población y otro al N.

    El terreno es muy bueno, algo accidentado y produce grano, fruta y uva, manteniendo el ganado vacuno necesario para las labores, caballar, lanar y cabrio. Hay caza y pesca abundante, varios molinos harineros, telares de lienzo ordinarios, herrerías, siendo 40 ó 50 los buques que hacen el comercio de importancia en 800 a 1000 toneladas y otro tanto aproximadamente el de exportación.

    En la ayudantía de marina, existen matriculados 30 buques menores y 70 lanchas y embarcaciones pescadoras, correspondientes a todos los pueblos de la ria y a Tapia y Viavelez, con más de 600 marineros, 90 capitanes de costa y 70 pilotos.

    En cuanto a Barres y Figueras son dos poblaciones pequeñas dependientes del ayuntamiento de Castropol, situadas como este a la derecha de la ría del Eo, con aduana de 4ª clase Figueras y con un astillero a Barres. Esta última es feligresía que comprende 29 aldeas y caseríos (al que pertenece Figueras) con unas 400 almas y 2500 almas en total, comprendiendo 9 escuelas, 2 iglesias y varias ermitas o capillas. Las casas de ambas poblaciones son de uno y dos pisos mejores en Figueras que en Barres, formando anfiteatro desde las aguas de la ria por toda la ladera que la contiene.

    No lejos de la desembocadura del Eo se encuentra junto a la capilla de San Román una torre vigía, construida en 1843, de 19 metros de altura sobre el suelo y 48 metros sobre el mar. En ese mismo sitio se ven algunos vestigios de un castillo antiguo dominante de la entrada a la ria en combinación con el de la orilla opuesta cerca de Rivadeo. 

    Todo el terreno de esta península es mediano de calidad y por consiguiente escasea la agricultura que en ella existe. Por algunos sitios es algo pantanoso y por otros áridas y solo a propósito para pinares.

    Los caminos en todos estos pueblos son locales y solo algo regulares los que enlazan Figueras y Barres a Castropol y este a la Vega de Rivadeo. El general de la costa que pasa a Castropol se halla ya casi terminado como carretera.

Ria de Rivadeo

    Respecto a la grande y hermosa ría pocas palabras serán suficientes a demostrar la suma importancia que tiene militar y comercialmente considerada, pues basta echar una ojeada por la carta general cantábrica para convencerse de que este punto, esencialmente estratégico, es o puede ser el mejor puerto de refugio y la arteria principal de la riqueza de una gran parte de Asturias y otra no menos considerable de Galicia. Y efectivamente por la descripción hecha se puede asegurar, que desde antes del cabo de Peñas solo la concha de Artedo puede servir de refugio contra temporales del NO, siendo para ello más inferiores los demás puertos de toda la costa, mientras que esta gran ría, de segura, cómoda y espaciosa entrada en todos tiempos, abrigada después de todos los vientos y con  excelentes condiciones para hacer de ella un buen puerto comercial, sería o podría ser el receptáculo de todo el cabotaje y el núcleo principal de toda las producciones que en Galicia y Asturias se dieran en más de 20 leguas de extensión, porque allí concurren todos los caminos y el general de la costa de Asturias, como la carretera de Lugo, y allí concurría el ferrocarril paralelo proyectado en el complemento de la red. 

    En caso de guerra no puede menos de considerarse a Rivadeo y Castropol como un punto de apoyo y gran interés para proteger una escuadra en sus operaciones de agresión y vigilancia por todo el litoral, ya por la buena entrada, profunda y espaciosa de la ría, ya por la considerable extensión utilizable y por ser centinela avanzado del Ferrol, como también para ayudar en la defensa que proporcionadamente a su importancia ha de hacer Castro, Santoña, Santander y Gijón.=   

   Ahora bien formada esta interesante ría por las aguas del Eo y Suarón, confluentes en la Vega, que dista 2 leguas de Rivadeo y la extremidad de la ría, tiene un álveo de variado perfil, que en bajas aguas se reduce á un estrecho y tortuoso canal que la corriente ha trazado a través del fango y arenas conducidas por caudaloso Eo en sus 11 leguas de curso y tortuoso Suarón en sus 2 a 3 leguas de rápido camino entre las empinadas vertientes de las sierras que le alimentan. Estas malezas por cuya formación también concurren algunos arroyos como el Ferreira y Fabal, acumuladas sin cesar, han podido llegar en pocos años a cegar la grande y abrigada ensenada conformada por Castropol, Barres y Figueras, y el centro de la ria por un gran banco, terminado más abajo de Castropol que amenaza invadir el fondeadero de Rivadeo, como va invadiendo ya la concha de Arnao formando el bajo del Buey, que no hace muchos años que no existía y que de más o menos asciende por el choque de las corrientes exterior e interior, y alimentado por el fango y arenas de la ensenada de Barres, terminará por formar una peligrosa barra que obstruya en su mayor parte el canal de entrada desde este banco a la costa al frente del Castillo de San Miguel. Entonces aparecerá una estrecha salida a las aguas de la ria cuya veloz corriente al descender la marea será tan fuerte que con dificultad se mantendrán en fondo los pocos barcos que con dificultad puedan pasar la nueva barra.

    Todo lo expuesto, aunque con la brevedad que requiere una memoria como la presente basta a demostrar: 1º. que la ria de Rivadeo forma un puerto de 1ª importancia para lo de fuera del litoral.- 2º. que importando sobre manera al comercio y amparo del cabotaje y defensa de la costa, que se regularice la corriente de esta ria, haciendo desaparecer los bancos de arena y fango anotados e impidiendo vuelvan a formarse desde bastante más arriba de Castropol, procurando utilizar las buenas condiciones de anclaje desde la concha de Arnao, es indispensable ya que otras obras no se lleven a cabo por lo costosas que se mantengan 2 o 3  dragas de primer orden con el correspondiente número de gánguiles sobre el banco del Buey al de Barres y el más dañoso de todos, entre Castropol y Rivadeo, cuyo limite llega ya al fondeadero de este ultimo punto con visible del comercio de una gran parte del país, ruina tal vez de muchos pueblos y contra los grandes intereses defensivos. Para la propuesta de este, se supone que así se hace, fundado al mismo tiempo en el gran deseo que de ello tienen los principales comerciales y propietarios del país. De este modo el astillero para pequeños barcos en Barres, llegará a ser un arsenal o taller de grandes construcciones.=

Páxinas 205 - 211

Viávelez y Ría de Castropol y Rivadeo.= El astillero de Viávelez, representado en plano en la última lámina aunque ofrece entrada y fondo a mares mayores es tan estrecha aquella y tan dominada se halla por las empinadas alturas inmediatas que forman todo el puerto, que con dificultad llegaría entrar ningún barco enemigo si se apostaran fuerzas de tiradores en una de las puntas de entrada y más aún si se ejecuta alguna batería de circunstancias. Por lo cual y en razón a que los contrarios perderían camino para mejores empresas y teniendo en cuenta el poco fruto que se podría prometer en país tan pobre como el que allí se presente, parece natural creer que fueran otros  puntos los que merecieran la atención del conquistador. Únicamente el Pirata pudiera pensar en Viávelez, pero contra este caso ya se ha indicado que bastan las fuerzas del país.

    En cuanto a la gran ría de Rivadeo sucedería justamente lo contrario, no solo por el gran fondo que hay al principio de ella, a pesar del mucho terreno que va ganando el aterramiento ocasionado por los rios Eo y Suarón, sino porque las poblaciones de Rivadeo (perteneciente a Galicia), Castropol, Figueras y otras más poco distantes y el terreno casi llano y bastante productivo, son motivo para excitar la codicia del enemigo y elementos para una cabeza de base de operaciones. Estas ventajas inducirían al enemigo a establecer aqui su baluarte principal de apoyo, tanto más necesario para asegurarse de Asturias, cuanto indispensable para contener las tropas que operan definitivamente en Galicia. Y efectivamente, dueño de este punto el enemigo si ha podido vencer la fuerza en él acantonada, llegaría fácilmente a tomar por la espalda las diversas baterías de los puertos y más antes indicadas, quedándole llano y expedito el camino para dirigirse casi con seguridad a Gijón y Oviedo y todo el país en consecuencia. Vienen pues a Figueras, Castropol y Rivadeo en primer término, exigiendo por lo tanto la más obstinada defensa. A este fin se deberán levantar las 5 baterías indicadas en el plano general de la ría: 2 a la izquierda y 3 a la derecha, de las cuales las 2 más avanzadas han de poder llevar fuego al exterior y canal de la ría, y las restantes batir la Concha de Arnao, punto de paso y fondeaderos. Todas ellas serán acasamatadas, de 10 piezas las 2 primeras 8 cada una de las restantes dipticas ó en arco de circulo las primeras y rectas las últimas. Con estas baterías y un monitor que actúe al pie de Rivadeo, directamente sobre el canal se puede considerar la ría perfectamente defendida contra toda agresión; no habiendo necesidad de analizar la marcha del ataque y defensa porque desde luego se comprende que 44 piezas fijas y bien acondicionadas, que pueden fugar a la vez más una o dos de gran calibre del monitor, han de exigir para su destrucción 8 o 10 barcos blindados de primer orden que con toda probabilidad no se expondrán a combatir un pueblo solo siendo probable que la respetable fuerza que supone este punto sera bastante a contener al enemigo y privarle de la ocupación de tan importante base de apoyo.
  


2.- Nicolás Valdés, Costa de Asturias, Memoria descriptivo-militar de la provincia de Asturias y anteproyecto de la defensa de su costa, Madrid, 1869



jueves, 13 de octubre de 2016

Región: diario de la mañana



   
   El diario Región publicóuse en Uviéu entre os anos 1923 y 1983 pola Editorial Gráfica Asturiana. El subtítulo Diario de la mañana nun lo usaron hasta el ano 1933, pro parecéume acertao titular a entrada del blog d’este xeito. Foi un diario con abondo uso de material gráfico, lo que nos deixa trer us contos recordos y algúa qu’outra ayalga. As fotos qu’amostramos aquí vein dos númaros custodiaos pol Real Instituto d’Estudios Asturianos (RIDEA), que tán dixitalizaos y poden consultarse na Biblioteca Virtual de Prensa Histórica del Ministerio de Cultura. A calidá das fotos nun é a miyor porque tán sacadas directamente del periódico. 

1.-A.Fernández, Región, 5 de marzo de 1924
    A primeira das fotos é pra min a máis interesante pol sou interés etnográfico. É úa foto del ano 1924 d’úa murga del antroido (penso qu’a foto pode ser na plaza de San Foliz). El grupo vai con un moneco (un antruejo, chámaye el redactor, palabra casteyana equivalente al noso antroido) encima d’un burro. Nel víspora xa fora publicada úa nova sobre el antroido na vila na que falaban d’estas murgas y tamén das corridas de galos que s’amañaban nel lugar. Sobre as murgas cuntan que salían polas aldeas d’alredor el sábado antias del domingo d’Antroido. Fruto d’esas escursióis xuntaban ovos (vese un bon cesto na foto), xamón y embutidos cos qu’amañaban úa búa fartura. 


    El corresponsal cunta cómo as murgas inda se xuntaban, anque as festas del Antroido foran muito a menos (algo qu’achaca al emigración), pro el outro costume, as corridas de galos, xa nun se faía. Sobre este tema escribe J. M. (qu’é como firma): "El espectáculo más suntuoso que se daba era la corrida de gallos. Se celebra el domingo en la plaza del Comercio y el martes en la explanada del muelle. Asistía todo el vecindario, y venía mucha gente de los pueblos inmediatos, sobre todo de Castropol y Barres. De una cuerda, extendida de un extremo a otro, se colgaba uno y más gallos. Los jóvenes de la villa, ataviados con vistosos y flamantes trajes, empuñando un sable, atacaban al gallo hasta que le cortaban el cuello. El acto duraba un par de horas, y en este espacio de tiempo reinaba en la plaza una estruendosa algazara. Cuando se daba fin, la gente recorría el pueblo en alegre comitiva, tocando diferentes instrumentos musicales. Con los gallos muertos se hacía una suculenta comida. Junto a las mascaradas y murgas, había con frecuencia ordenadas comparsas, que se formaban con elementos estudiantiles, entonces muy nutridos en esta villa y otros que venían de Castropol y Ribadeo" (Región, 4 de marzo de 1924).
    
2.- Mancio, Región, 7 d'agosto de 1924
       A segunda das fotos corresponde al acto da bendición del Cuartel dos carabineiros (na casa que máis tarde foi el Chevalier y despos el Andorra). Participaron nel acto el alcalde de Castripoll, Francisco Campoamor; el primeiro tenente d’alcalde, José Castro Valdés; el tenente coronel dos carabineiros da Comandancia d’Uviéu, José de Diego Abadía; el responsable del goberno nel partío, Alejandro Velarde; y muitas máis autoridades. Celebróuse a bendición con úa misa cantada pol cura da parroquia naquelos tempos, Inocencio Cotarelo, cua capiya de música dirixida por Enrique Murias. Fíxose despós a procesión de Santiago (celebraron a festa el mesmo día) hasta el cuartel, con banda de música y un piquete de carabineiros. A madrina del acto fora María del Rosario Trénor y a bandeira izóula nel mástil Mariano Hernández, comandante dos carabineiros das Figueiras.

      As outras fotos forman parte d’un reportaxe fotográfico que fixo el diario con motivo da visita da Súa Alteza Real el Príncipe d’Asturias Alfonso de Borbón y Banttenberg, fiyo del monarca Alfonso XIII. Debe faltar algúa porque faltan un par de páxinas, precisamente unde se narra a visita del príncipe ás Figueiras polo que nun podo cuntar muito del que dixeron as crónicas. Dicen el ABC y La Vanguardia nas súas novas da visita que foi recibido na Ribeira a úa da tarde polos señores de Trénor, el capitan xeneral interino y el xeneral de Feijoo, comendo nel Palacio y pasando despós a Castropol y Ribadeo, y volvendo á tardía pra tomar un refresco nel Palacio y seguir viaxe camín de Luarca xa de noite.


     Nas fotos que siguen podemos ver varios detalles narrados nas crónicas: as casas engalanadas (nun vemos as casas pro si el edificio da rula), a motora cua que se salióu pola Ría, os somatenes, etc. Espero d’aquí a pouco poder completar esta entrada da visita real con algúa foto máis se é qu’esiste.

3.- Buelta, Región, 30 d'agosto de 1925
4.-Buelta, Región, 30 d'agosto de 1925
5.-Buelta, Región, 30 d'agosto de 1925
6.- Buelta, Región, 30 d'agosto de 1925
7.- Buelta, Región, 30 d'agosto de 1925
8.- Anónimo, Región, 10 d'outubre de 1925

    A foto que precede estas renguileiras nun la temos que confundir cua postal aparecida da colección Ría del Eo. A postal é del ano 1905 se nun m’engaño y a foto da Lagúa é veinte anos máis tarde, pro case nun se notan cambeos. Se reparamos ben, podemos ver el empezo del Río de Santiago. Tanto esta como a que vén despós nun tán relacionadas con artículo ningún del periódico, senón que s’engloban en reportaxes fotográficos que faían baxo el título Aspectos Asturianos. A foto da caye Covadonga que sigue xa la conocíamos pola súa publicación en El Progreso de Asturias da Habana, polo que entendemos qu’el sou autor é Celestino Álvarez González.



9.- Anónimo, Región, 10 d'outubre de 1925

10.-Modesto, Región, 25 de febreiro de 1926
     Esta outra foto tampouco nun ten artículo ou nova algúa aparte del pé de foto. Trátase d’un posao que fixeron os actores del sainete El Trato, qu’escribira Francisco Fernández-Arias Campoamor y que fora estrenao nas Figueiras nel ano 1926. A edición d’esta obra que fixo Xosé Miguel Suárez Fernández foi publicada nel ano 2005 pola Asociación Cultural Rapalacóis. Nesa edición incluyése úa foto da representación y outra del cartel, pro esta foto era desconocida hasta el momento. Un día hei faer úa entrada máis estensa sobre esta obría escrita en galego-asturiano y que debe ter merecido reconocemento pola nosa parte.

    Das fotos que vein agora pouco podemos decir. Son interesantes algúas dende el punto de vista topónimico prá polémica del nome da Ría: como se pode ver, salen dúas col nome de Ría del Eo y outra col nome de Ría de Ribadeo. Como era habitual nel época, usaban ás veces el topónimo galego pra temas relacionados cua navegación (un naufraxo neste caso), pro el nome d’uso xeneralizao na prensa nun era outro qu’el de Ría del Eo.

     Sobre a nova del naufraxo (que si ten crónica nel diario) indica que se trata d’El Fornel, un barco construido en Inglaterra en 1892, de 25,87 metros, 106 toneladas de desprazamento y 7 tripulantes (que se salvaron). Embarrancóu pola "densa niebla" condo iba dende Foz hasta Xixón cargado de madera.


     En fin, un pouco máis d’historia gráfica que fai ter un pouco de señardá por úa época na qu’As Figueiras rezumaba actividá polos cuatro costaos.

11.- Gómez, Región, 26 d'abril de 1926

12.- Lancio, Región, 25 de mayo de 1927

13.- Anónimo, Región, 3 de febreiro de 1931

14.- Anónimo, Región, 4 de febreiro de 1931

15.- Anónimo, Región, 2 d'agosto de 1932




domingo, 3 de abril de 2016

El Progreso de Asturias


      El Progreso de Asturias foi úa revista editada na Habana (Cuba) entre os anos 1919 y 1957. A súa fundación ta mui relacionada col Occidente asturiano y coa Sociedad de Naturales de Boal, y, máis en concreto, con ún dos sous fundadores, Celestino Álvarez González (1881-1957), que foi director da revista dende el sou nacemento hasta a súa morte.

      A revista avezaba a incluír nos sous númaros fotos de paisaxes d'Asturias pra ilustrar as novas que yes contaban del país a os emigraos asturianos, qu'eran os lectores d’aquela publicación, por eso presenta un bon fondo documental conservao hasta os nosos días por un neto del director y que foi adquirío pol Museo del Poblo d'Asturias (Xixón) xunto á colección da revista cuase completa.

      As qu'espoño aquí son as fotos das Figueiras que topéi nel archivo. Pode haber algúa que sía conocida pro a min nun me sonan de velas nin publicadas en papel nin pola rede. A primeira d’elas, del ano 1930, mostra úa vista del Palacio dende A Canteira máis ou menos. Vense tamen A Ribeira y El Cotarelo. Nun primeiro plano (tapaos pol pé de foto), podemos estremar úa familia nel eiro (que ta labrao de meiz, si nun m'engaño). Na Ribeira vemos os burros ataos na entrada da caye Comercio y a Caseta dos Carabineiros.

1- Anónimo, Vista de la Villa de Figueras, 1930, Museo del Poblo d'Asturias.
      A segunda d’elas é úa vista da Ribeira y dos xardíos del Palacio. Na Ribeira vemos un bon grupo de xente, cuase todas muyeres, que quizáis tían esperando a os homes que vein del mar. Tamén vemos algo d'actividá mariñeira (hai carros nel muelle que puideran tar esperando a descarga das dúas grandes embarcacióis que tán atracadas). El Pósito inda nun taba construído (a foto é del ano 1930, anque igual é máis veya porque nese ano figúrome qu'as obras del Pósito habían tar empezadas) y lo que si vemos son os bancos qu'había al son da carretera y qu'agora tán destrozaos. Nel pé de foto falan del porto “de Castropol”, nel sito del das Figueiras, y citan a Ría del Eo (ría Eo), ese nome que dicen algús qu’inventamos os asturianos nos anos 80 del siglo pasao.

2- Anónimo, Vista del puerto de Castropol, 1930, Museo del Poblo d'Asturias. 

      Outra das fotos, del ano 1925, mostra As Figueiras dende el camín da Talaya, con todos os eiros qu'había nel Cotarelo y todo el paisaxe hasta os montes das Campas. A cuarta é del ano 1932 y enséñanos a carretera de Barres (por error indica nel pé de foto que Barres pertenece a Tapia) dende A Bouza de don Miguel hasta as escolas. Nela vemos dous carruaxes y, se reparamos un pouco, un peteiro de xente a pé, todo rodiao de terras mui ben labradas.

3- Anónimo, Vista general de Figueras, 1925, Museo del Poblo d'Asturias.

4- Anónimo, Tierras de labor y al fondo el pueblo de Barres, visto desde Figueras, 1932, Museo del Poblo d'Asturias.

      Hai dúas fotos máis ben interesantes das cayes das Figueiras. Na primeira d’elas, de 1920, temos un primeiro plano da caye Covadonga, con úa farmacia qu'esistía na casa que máis tarde foi a fruteiría de Consuelo. Tamén podemos ver en detalle a electrificación das cayes da vila, as aceras construídas nun faía muito y a vestimenta da xente d’aquela época. El outra foto é da caye da Talaya: é chocante ver a xente na porta das casas da caye faendo un posao pral fotógrafo. Nestas últimas fotos el nome que ye dan nel pé de foto á vila é el de “Castropol”, por eso é normal que tampouco nun se conozan.

5- Anónimo, Vecinos de Castropol en una calle empedrada, junto a una farmacia, 1925, Museo del Poblo d'Asturias.

6- Anónimo, Calle empedrada de la villa de Castropol,1930, Museo del Poblo d'Asturias.

      El fondo d’El Progreso de Asturias ten tamén outras fotos da comarca case desconocidas (eu teño copia d’úa foto das Campas y outra d’úa nena xugando na praya de Penarronda) y seguro qu'el sou estudio ha trer algúa sorpresa pra os interesaos na nosa zona.

      Por último teño qu'agradecer al Museo del Poblo d'Asturias a súa colaboración sin a qu'esta entrada del blog nun houbera sido posible.